dr n. med. Jarosław Derejczyk

Czym jest Geriatria ?

Pani Tekla Juniewicz podczas konsultacji geriatrycznej. Najdłużej żyjąca Polka (1906 – 2022).

Geriatria jako nowa dziedzina medycyny wewnętrznej została zdefiniowana po raz pierwszy w 1909 r. w Nowym Yorku przez wiedeńskiego lekarza Ignacego Nashera. Jej wyznacznikami są korzystanie z wiedzy o profilaktyce chorób późnej starości oraz skuteczność w rozpoznawaniu i leczeniu zespołów geriatrycznych, występujących u ludzi w tym okresie życia, kiedy na konsekwencje starzenia nakładają się choroby przewlekłe. Powstaje wówczas mozaika wielochorobowości i zależności pielęgnacyjno opiekuńczej.

Na specyfikę obrazu chorób u seniorów wpływa też ich skąpoobjawowość, niecharakterystyczne cechy przeplatane powszechnie manifestowanym osłabieniem, często spotykane ograniczenia w sprawności poznawczej, czyli w sprawności myślenia.

Dla poprawy jakości życia chorych, geriatria posługuje się własnym warsztatem skal diagnostycznych, testów funkcjonalnych i psychoneurologicznych, składających się na tzw. całościową ocenę geriatryczną. W warunkach placówek zamkniętych jest ona prowadzona przez zespół specjalistów (lekarz geriatra, pielęgniarka, rehabilitant, psycholog). Ograniczając skłonność chorych do nadmiernej farmakoterapii, ocena geriatryczna uzupełnia proces leczenia rehabilitacją geriatryczną a także współpracą z opiekunami chorych i z ich wspieraniem. Zwieńczeniem oceny jest włączenie farmakoterapii geriatrycznej.

U chorych z zespołem kruchości ocena geriatryczna określa stopień odwracalności procesów chorobowych z propozycją aktywizacji i planów opieki.

Udostępnia również sposoby podejścia medycznego najbardziej efektywne w leczeniu chorych w zaawansowanej starości. Dość powszechnie diagnozy ze skierowań wstępnych różnią się od stawianych po ocenie geriatrycznej. Charakterystycznymi dla diagnostyki geriatrycznej są stwierdzane deficyty poznawcze, zespoły depresyjne, zespoły majaczeniowe, objawy parkinsonowskie czy zespoły będące konsekwencją nieprawidłowego stosowania leków – zespoły jatrogenne. Opisane podejście jest korzystne dla chorych, ich opiekunów i dla systemów opieki zdrowotnej. Ogranicza ilość upadków, hospitalizacji, przedłuża życie i pozostawanie we własnym środowisku.

Wyjątkową korzyść uzyskują z oceny i terapii geriatrycznej osoby w zaawansowanej starości. W 2020 roku w Polsce żyło 570 tyś osób, które przeżyły 90 lat.

Pierwsza poradnia geriatryczna powstała w 1960 roku a pierwszy oddział szpitalny powstał rok później w Katowicach.